نماز از دیدگاه  زرتشت

در خرده اوستا آمده : همگان نامی ز تو بر گوییم و همگان سر خود را می پوشیم آنگاه به درگاه دادار اهورا مزدا نماز می گزاریم.

آنچه از تحقیق و بررسی در ادیان، خاصّه ادیان الهی، بر می‌آید این است که هر دینی از سه بخش اصلی اعتقادات، اخلاقیّات و عبادیّات تشکیل شده است. بخش اعتقادات هر دینی به یک سلسله نگاه‌ها، نظرگاه‌ها و تعالیم ناظر به خدا، جهان طبیعت و انسان اختصاص دارد. بخش اخلاقیّات آن در بردارنده‌ توصیه‌هایی متناسب با آموزه‌های آن، برای هر چه بهتر شدن روابط چهارگانه انسان با خود، با خدا، با طبیعت و با انسان‌های دیگر است؛ و بخش عبادیّات آن مشتمل بر یک سلسله اعمال مقد‌‌ّس است و شخص دیندار به ورای آن ها توجّه می‌کند و بینش‌ها و احساسات درونی و واقعیّت‌های نهفته در آن دین را آشکار می‌سازد. از میان این اعمال مقدّس، نماز از چنان اهمیّت و جایگاه ویژه‌ای برخوردار است که می‌توان از آن به عنوان عالی‌ترین و بارزترین جلوه پرستش خدا در ادیان یاد کرد.

نماز در نزد زرتشتیان، با آداب و تشریفات خاصّی اقامه می‌شود که می‌توان آنها را اجمالاً به شرح زیر بیان کرد:

زرتشتیان هر 24 ساعت را به 5 دوره یا گاه تقسیم می‌کنند و در هر دوره یا گاه، نماز آن دوره یا گاه را به جای می‌آورند و دعاهای مخصوص آن دوره یا گاه را می‌خوانند. به عبارت دیگر، اینان روزی پنج نوبت نماز و پرستش خدای یگانه را به جای می‌آورند که، به ترتیب، عبارتند از:

1ـ نمازِ گاهِ‌ هاون (بامدادان ـ از برآمدن خورشید تا نیمروز)؛

2ـ نمازِ گاهِ رَپَتْوَن (از نیمروز تا پسین، یعنی، سه ساعت از نیمروز گذشته)؛

3ـ نمازِ گاهِ اُزیرَن (سه ساعت از نیمروز گذشته تا فرو رفتن خورشید)؛

4 ـ نمازِ گاهِ سروثرَم (از فرو رفتن خورشید تا نیمه شب)؛

5 ـ نمازِ گاهِ اوشَهی ناای ـ اشمن (از نیمه شب تا برآمدن آفتاب).

هر نماز زرتشتی با این زمزمه‌ها آغاز می‌شود:

"به نام خداوند بخشنده مهربان

ـ خشنود گردانم، اهورا مزدا!

ـ باور دارم دین مزدا پرستی را که آورده زرتشت است. پیرو آموزشهای اهورایی هستم که از دیو (دروغ) و دو گانه پرستی به دور است.  پس از این زمزمه‌ها، نماز مخصوص هر دوره یا گاه اقامه می‌شود که از دو بخش تشکیل شده است. در بخش نخست آن، فرشته مربوط به آن دوره یا گاه مورد ستایش قرار می‌گیرد و در بخش دوم، همتای دنیایی او؛ و این حاکی از دو جنبه مُلکی و مَلکوتی داشتنِ هر چیزی است که باید کاملاً منطبق بر هم باشند؛ یعنی، هر دو راست و پاک باشند.

زرتشتیان، فرایض پنجگانه شان را به زبان ا‌َوستایی به جای می‌آورند و چون نمی توان برای خدا حدود و جهاتی قایل شد، نمازشان را رو به سوی منبع نور مانند آفتاب، ماه، چراغ و آتش ـ که این نورهای ظاهری جلوهایی از نور و روشنایی عالم حقیقت و معنویت است ـ به جای می‌آورند و برای نشان دادن عبودیّت خود به خدای یگانه، رکوع و سجود می‌کنند.

افزون بر این، نماز زرتشتیان شروطی دارد که عبارت است از: 1- پاک بودن تن از هرگونه آلودگی و نجاست؛ 2- پاک بودن لباس از هر گونه پلیدی؛ 3- دربر داشتن سُدره و کُشتی ـ کُستی؛ 4- شستن دست (از آرنج تا سَرِ دست) و رو (از پسِ گوش تا چانه و تا میانِ سر) و پا (تا ساق) هر کدام را سه بار که همان وضو باشد؛ 5- پاک بودن مکان نماز از هر گونه پلیدی و فساد؛ و 6- غصبی نبودن محلّ نماز. شایان ذکر است که در روزگار ما فرایض پنجگانه را معمولاً موبدان (روحانیان زرتشتی) به جای می‌آورند و اکثر زرتشتیان به خواندن ادعیه در صبحگاه و شامگاه اکتفا می‌کنند.

در ادامه:

نماز از دیدگاه اسلام را خواهید خواند....